ដោយ ៖ ជាតិ
ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការឈ្លាន ពានទឹកដីកម្ពុជាទាំងភាគខាងលិចនិងភាគខាងកើត ទោះបី ថា យុទ្ធសាស្ត្រឈ្លានពានលេប ត្របាក់យកដីកម្ពុជាមានលក្ខណៈ មិនដូចគ្នាក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែរហូត មកដល់សម័យកាលរដ្ឋមួយ ដែលអាចធានាលើដែនអធិប តេយ្យស្របតាមកិច្ចការពារពី ច្បាប់អន្តរជាតិក៏ពិតមែន ! ប៉ុន្តែច្តរិតចិញ្ចឹមចិត្តឈ្លានពាន យកដីកម្ពុជា នៅតែបន្តកើត មានតាមវិធីសាស្ត្រផ្សេងៗ ដែលស្តែងឱ្យឃើញពីមហិច្ឆតា របស់មេដឹកនាំយួន-សៀមតាំង ពីអតីតកាលក៏ដូចជាបច្ចុប្បន្ន ។
ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃយុទ្ធវិធី ឈ្លានពានបើក្រឡេកទៅមើល មហិច្ឆតាវៀតណាម គឺបានប្រើ វិធីបញ្ជូននិគមយួនឱ្យមករស់ នៅលើទឹកដីខ្មែរ បង្កលក្ខណៈ ឱ្យជនជាតិយួននៅតាមព្រំដែន ជួលដីស្រែខ្មែរធ្វើនិងទិញយកដី ស្រែខ្មែរនៅតាមព្រំដែនរស់នៅ បង្កបង្កើនផលក្រោយមកទើប គេប្រើឈ្មោះតំបន់នោះជា ភាសាវៀតណាមតែម្តង ។
ដោយមើលឃើញពីឥទ្ធិពល ឈ្លានពានក្រោមរូបខាងលើ នេះហើយទើបគេអាចសន្និដ្ឋាន បានថាក្រោមការកាន់អំណាច របស់លោក ហ៊ុន សែន គឺបាន ជម្រុញឱ្យមានកិច្ចព្រមព្រៀង លើការកំណត់បោះបង្គោលព្រំ ដែនកម្ពុជា-វៀតណាម ឱ្យបាន ឆាប់បំផុតដើម្បីបញ្ចប់ការបាត់ បង់ទឹកដីតាមរូបភាពប្រើប្រាស់ កម្លាំងប្រជាជនឱ្យមកជ្រកកោន ក្រោមនយោបាយមនុស្សធម៌ សេដ្ឋកិច្ច និងប្រពៃណី ។
ពិតណាស់ថា ជនជាតិខ្មែរ តែងបង្ហាញការរស់នៅក្នុងស្ថានភាពស្ងប់ស្ងាត់ដែលបញ្ជាក់ពី លក្ខណៈស្លូតបូត ដែលមាន លក្ខណៈផ្ទុយស្រឡះពីជនជាតិ យួន ដោយគ្រាន់តែនិយាយគ្នា ២ ទៅ ៣នាក់ គឺមានលក្ខណៈ ច្រង៉េងច្រង៉ាង ដែលជនជាតិ ខ្មែរតែងប្រកាន់ខ្ជាប់ថាជារបៀប រស់នៅដែលបង្កការរំខានដល់ ការរស់នៅដោយសម្រេចចាក ចេញអោយដៃគូមានប្រៀប ។
ទោះបីថាបច្ចុប្បន្នមេដឹកនាំ ខ្មែរបានស្វែងយល់ពីស្ថានភាព ចាញ់ប្រៀបរហូតផ្តើមចេញនូវ កិច្ចព្រមព្រៀងឱ្យមានការកំណត់ ព្រំដែនជាអចិន្ត្រៃយ៍ក៏ពិតមែន! ប៉ុន្តែបញ្ហាដែលផ្ទុះឡើងតាម រយៈកំណត់ទូតស្តីពីការរំលោភ បំពានពីសំណាក់ជនជាតិវៀត ណាមនៅខេត្តរតនៈគីរី, ខេត្ត ត្បូងឃ្មុំ និងខេត្តកណ្តាល គឺជា សញ្ញាថ្មីមួយទៀតដែលតម្រូវ ឱ្យកម្ពុជាយកគំរូតាមការដោះ ស្រាយព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ទើប អាចបញ្ចប់មហិច្ឆតាវាតទីទឹក ដីពីសំណាក់ប្រទេសវៀតណាម បាន ។
ទោះបីថា ប្រវត្តិសាស្ត្រ ឈ្លានពានទឹកដីពីសំណាក់ ប្រទេសសៀម តែងប្រើប្រាស់ សង្គ្រាមបើកចំហក្តី ប៉ុន្តែជោគ ជ័យប្រកបដោយកិត្តិយសក្នុង ការដោះស្រាយជម្លោះនៅតំបន់ ប្រាសាទព្រះវិហារ ទោះបីថា រហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននៅ មិនទាន់មានការឯកភាពទាំង ស្រុងពីភាគីថៃក៏ពិតមែនតែវាក៏ ជាមូលដ្ឋានរឹងមាំសម្រាប់ឱ្យ កម្ពុជាចរចាដោះស្រាយប្រកប ដោយប្រសិទ្ធភាពស្របពេល ដែលនយោបាយប្រទេសថៃ មានភាពល្អប្រសើរឡើងវិញ ។
ព្រោះកម្ពុជាដែលតុលាការ អន្តរជាតិ ICC ទទួលយកពាក្យ បណ្តឹងលើដែនអធិបតេយ្យភាព ដែលពុំបានទទួលការឯកភាពពី ប្រទេសថៃក៏ដោយកម្ពុជាមាន ឯកសិទ្ធតាមកិច្ចព្រមព្រៀងបារីស ២៣ តុលា ១៩៩១ ដែលសម ភាគីថៃនិងវៀតណាមក៏ជា ម្ចាស់ហត្ថលេខីផងដែរ ។
ផ្អែកតាមបទពិសោធន៍លើ ការដោះស្រាយព្រំដែនកម្ពុជា- ថៃ នៅតំបន់ព្រះវិហារដែល អាចចាត់ទុកបានថា ទទួលលទ្ធ ផលស្ទើរតែទាំងស្រុងទៅហើយ នោះ គឺពិតជាអាចឱ្យមជ្ឈដ្ឋាន អ្នកវិភាគកំណត់បានថា ការ ខិតខំប្រឹងប្រែងចរចាតាមរយៈ ទ្វេភាគីដែលភាគីនីមួយៗ សម្លឹងស្វែងរកតែផលប្រយោជន៍ រហូតបង្កផ្ទុះជាសង្គ្រាមបាញ់ ផ្លោងដាក់គ្នាថែមទៀត ក៏នៅ តែមិនអាចមានការឯកភាព ទទួលយកបានឡើយ ។
វាជាសត្យានុម័តដែលគេ អាចកំណត់ទុកជាមុនបានថា ការសម្រេចយកលទ្ធភាពដាក់ ការចរចាទ្វេភាគី ទោះបីថា កម្ពុជាសុខចិត្តប្រគល់ទាំងប្រា សាទព្រះវិហារទៅឱ្យសៀម ថែមទៀតក៏មហិច្ឆតាឈ្លាន ពានរបស់ប្រទេសថៃនៅតែបន្ត ចិត្តឈ្លានពានយកតំបន់ផ្សេង ទៀត រកទីបញ្ចប់គ្មាននោះ ឡើយ ។
ជុំវិញការចរចារវាង កម្ពុជា-វៀតណាម ក៏មិនខុស ប្លែកអ្វីប៉ុន្មានដែរ ដោយសូម្បី កន្លែងខ្លះដែលបោះបង្គោលព្រំ ដែនរួចហើយក៏ប្រជាជនកម្ពុជា នៅតែមិនអាចប្រកបមុខរបរ បង្កបង្កើនផលបានផង ជាក់ ស្តែងនៅខេត្តត្បូងឃ្មំជាភស្តុ តាងស្រាប់ ។ ហើយបញ្ហា ដែលក្តៅគគុកនាពេលនេះដែល ជម្រុញឱ្យកម្ពុជាបញ្ជូនកំណត់ ទូត ទៅកាន់ស្ថានទូតនិងរាជ រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម លើការ រំលោភលើដែនអធិបតេយ្យភាព ទោះបីថា ការឆ្លើយតបរបស់ ភាគីវៀតណាមថារង់ចាំរបាយ ការណ៍ពីមូលដ្ឋាន ប៉ុន្តែការអះ អាងបែបនេះត្រូវបានអ្នកវិភាគ សម្លឹងឃើញពីចេតនាពន្យារ ពេលឱ្យវែងដើម្បីបន្តទៅចាប់ ផ្តើមបង្កើតបញ្ហាផ្សេងទៀត តែប៉ុណ្ណោះ ។ ព្រោះទីបញ្ចប់គឺ មានតែកម្ពុជាទទួលយកដំណោះ ស្រាយតាមតុលាការអន្តរជាតិ ជីជទេ ទើបអាចបញ្ចប់បញ្ហា ព្រំដែនទៅភាគខាងកើតដូច ករណីជម្លោះដែនអធិបតេយ្យ នៅប្រាសាទព្រះវិហារនៅភាគ ខាងលិចបាន ៕
